අප්‍රමාදීව කටයුතු කිරීම හා ඉන්ද්‍රීය සංවරය
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ අපට කියා දෙනවා, යමෙක් ඇස කියන ඉන්ද්‍රිය අසංවර කරගෙන වාසය කරනවා නම්, ඔහු දකින ප‍්‍රිය රූපයට ආසා කරලා, ඒවයේ නිමිති සටහන් මතක තියාගෙන, ඒවා ගැන ආශ්වාදයෙන් කල්පනා කර කර ඉන්ට පටන් ගන්නවා. එයින් එයාගේ සිත කෙළෙස් වලින් තෙත්වෙලා යනවා. ඔහුගේ සිතේ ප‍්‍රමුදිතභාවය උපදින්නේ නෑ. සිතේ නැවුම් ස්වභාවය ඇතිවෙන්නේ නෑ. සිත කෙළෙස් වලින් යටවෙලා තියෙන්නේ. ප‍්‍රමුදිතභාවය නැති කෙනාගේ සිතේ ප්රීතිය ඇතිවෙන්නේ නෑ. ප්රීතිය නැති කෙනාට කායික සැහැල්ලුව ඇතිවෙන්නේ නෑ. කායික සැහැල්ලුව නැති කෙනාට සැපය ඇතිවෙන්නේ නෑ. එයා දුකසේ වාසය කරනවා කියලා භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පෙන්වා දෙනවා.
ඒ දුකසේ වාසය කරන කෙනාට සමථ-විදර්ශනා ධර්මයන් පහළ වෙන්නේ නෑ. ඒ කියන්නේ සමාධිය උපදවාගන්ට බෑ, උපදින්නේ නෑ.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දේශනා කරනවා එබඳු කෙනෙකුට “පමාදවිහාරී” කියලා කියනවා කියලා.‘ප‍්‍රමාදීව වාසය කරන කෙනා’ කියලයි එහි අදහස. කන අසංරව ඉන්න කෙනාටත් ඒ විපාකය ම යි ඇතිවෙන්නේ. එයා කනට ඇසෙන ප‍්‍රිය මනාප ශබ්ද මතක තියාගන්නවා. ඒවා ගැන ආශ්වාදයෙන් කල්පනා කර කර ඉන්නවා. හිත කෙළෙස් වලින් තෙත්වෙලා යනවා. එයාට ප‍්‍රමුදිතභාවය උපදින්නේ නෑ. ප‍්‍රමුදිතභාවය නැතිකෙනා තුල ප්රීතිය ඇතිවෙන්නේ නෑ. ප්රීතිය නැති කෙනාට පස්සද්ධිය ඇතිවෙන්නේ නෑ. පස්සද්ධිය නැති කෙනාට සැපසේ වාසය කිරීමක් නෑ. දුකසේ වාසය කරන්නේ. එයාට සමථ-විදර්ශනා ධර්මයන් පහළ වෙන්නේ නෑ.
ඒ වගේ, නාසය, දිව, ශරීරය, සිත අසංවරව වාසය කරන කෙනා දුකසේ වාසය කරන කෙනෙක් බවට පත්වෙනවා. ඇයි? එයාගේ සිත කෙළෙස් වලින් තෙමිලා, කෙළෙස් වලින් වැහිලා යනවා. එයාට ප‍්‍රමුදිතභාවය ඇතිවෙන්නේ නෑ. ප‍්‍රමුදිතභාවය නැති නිසා ප්රීතිය උපදින්නේ නෑ. ප්රීතිය උපදින්නේ නැති කෙනාට පස්සද්ධිය ඇතිවෙන්නේ නෑ. පස්සද්ධිය නැති කෙනා දුකසේ වාසය කරන්නේ. එයාට සමථ-විදර්ශනා ධර්මයන් පහළ වෙන්නේ නෑ. ඒ වගේ කෙනෙකුට කියන්නේ ‘පමාදවිහාරී’ කියලා. නිවන් මගේ ප‍්‍රමාද වී වාසය කරන කෙනා කියලා. එයාට නිවන් මඟට පිවිසෙන්ට බෑ. ප‍්‍රමාදයි. එතකොට නිවන් මඟට පැමිණෙන්ට ප‍්‍රමාද වෙන හේතුව මොකක්ද? ඉන්ද්‍රිය අසංවර කරගෙන වාසය කිරීම. අසංවර වූ ඉඳුරන්ගෙන් යුක්තව වාසය කිරීම.
භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දේශනා කරනවා, යම් කෙනෙක් ඉන්නවා එයා ඇස සංවර කරගන්නවා. ඇස සංවර කරගෙන වාසය කරනවා. ඇස සංවරව වාසය කරන කෙනාට, ප‍්‍රිය මනාප රූප දැකලා ඒ නිමිති මතක තියාගෙන ඒවා සිහි කිරිමක් සිද්ධ වෙන්නේ නෑ. ඒ නිසාම සිත කෙළෙස් වලින් තෙත් වෙන්නේ නෑ. එයාට ප‍්‍රමුදිතභාවය උපදිනවා. ප‍්‍රමුදිතභාවය උපදින කෙනා තුල ප්රීතිය ඇතිවෙනවා. ප්රීතියෙන් වාසය කරන කෙනා, ප්රීතියෙන් බණ භාවනා කරන කෙනා තුල පස්සද්ධිය ඇතිවෙනවා. පස්සද්ධිය ඇතිවෙන කෙනාට සැපසේ වාසය කරන්ට පුළුවන්. සැපසේ වාසය කරන කෙනා තුල සමථ-විදර්ශනා ධර්මයන් පහළ වෙනවා. එයා පමාදවිහාරී කෙනෙක් නෙවෙයි. ඔහු නිවන් මඟේ අප‍්‍රමාදී යි.
ඒ වගේ මේ ඇස, කන, නාසය, දිව, ශරීරය, සිත කියන ඉන්ද්‍රියන් සංවර කරගන්න කෙනා, අප‍්‍රමාදී බවට පත්වෙනවා. ඒ අප‍්‍රමාදී බව ඉපදෙන්නේ කොහොමද? සංවර ඉඳුරන්ගෙන් යුක්තව වාසය කරන කෙනාට ප‍්‍රිය මනාප රූප, ශබ්ද, ගන්ධ, රස, පහස, අරමුණු වල නිමිති ගැන ආශ්වාදයට අනුව හිත හිතා ඉන්ට දෙයක් නෑ. ඒවා එයා අතහැරලා. එයාගේ සිත කෙළෙස් වලින් තෙත් වෙන්නේ නෑ. ඒ කියන්නේ නීවරණ බලවත් වීමක් නෑ. නීවරණ වලට ආහාර සැපයීමක් නෑ ඔහු තුල. එබඳු කෙනෙකුගේ සිත නැවුම්. ප‍්‍රමුදිතයි.
ප‍්‍රමුදිත බව තියෙන කෙනාගේ සිත බණ භාවනා කිරීමට බොහොම පහසුවෙන් නැමෙනවා. තව කෙනෙක්ගේ බලපෑමට නෙවෙයි එයා බණ භාවනා කරන්නේ. එයා තුල උපන් කැමැත්තක් තියෙනවා. ආකාසේ පැහැදිලි දවසට උදේට ඉර පායන්නා වගේ. ඒ පරිසරය නැවුම්. ප‍්‍රබෝධයක් තියෙනවා. ඒ වගේ තමයි ඉන්ද්‍රිය සංවරයෙන් යුක්තව වාසය කරන කෙනාගේ සිත. කෙළෙස් වලින් තෙමිලා නෑ. එයාට කම්මැලිකම්, අපහසුකම්, පීඩා ස්වභාවය නෑ. ප‍්‍රබෝධයෙන් වාසය කරනවා කියන්නේ ඒකට. සිතේ කරදර නෑ, පහසුයි. තමන්ගේ කැමැත්තෙන් කටයුතු කරනවා. කැමැත්තෙන් ම පොත පත බලනවා, ධර්මය අහනවා, ධර්ම සාකච්චා කරනවා, භාවනා කරනවා, කලට වේලාවට කටයුතු කරනවා. එයා තුල ධර්මයේ හැසිරීමට උපන් කැමැත්තක් තියෙනවා. පිළිවෙලකට කටයුතු කරන කෙනෙක් බවට පත් වෙනවා.
එයා වාද-බේද කරගන්න කෙනෙක් නෙවෙයි. වාද-බේද කරගන්නේ, ආරවුල් ඇති කරගන්නේ මේ සිත ඇතුලේ තියෙන යුද්ධයෙන්. සිත අසංවර නම් තමයි ඒවා එළියට යන්නේ වචන විදියට, කායික ක්‍රියා විදියට. නමුත් ඉන්ද්‍රියන් සංවර කළ කෙනාගේ සිත කෙළෙස් වලින් තෙමිලා නෑ. ප‍්‍රමුදිතයි. හිතේ යම් මෙල්ල වීමක් තියෙනවා. ඔහු නිසා ආරවුල් හටගන්නේ නෑ. ඔහු සතුටෙන් වාසය කරන කෙනෙක්. ඒ ස්වභාවය ප‍්‍රියමනාපයි. සුන්දරයි. සැප සහිතයි. පහසුයි. අපහසුකම් නෑ. එබඳු පහසුවක් ලබන්ට නම්, අපි කැමති වෙන්ට ඕන සංවර වූ ඉන්ද්‍රියන්ගෙන් යුක්තව වාසය කරන්ට.
නිවන් මඟේ ආරම්භය ඉන්ද්‍රිය සංවරය යි. සංවර වූ ඉන්ද්‍රියන්ගෙන් වාසය කරන කෙනාගේ සිත කෙළෙස් වලින් තෙමෙන්නේ නෑ. ප‍්‍රමුදිතභාවය උපදිනවා. ප‍්‍රමුදිතව ඉන්න කෙනා තමන්ගේ කැමැත්තෙන් ම බණ භාවනා කරනවා. ඔහුට භාවනාව ප‍්‍රියයි. ඒ විදියට බණ භාවනා කරන කෙනා තුල ටිකෙන් ටික නීවරණ බිඳෙන්ට පටන් ගන්නවා. නීවරණ දුරුවෙලා යනවා. නීවරණ දුරුවෙන්ට දුරුවෙන්ට, සිතේ විවේකය හටගන්නවා. විවේකීව බණ භාවනා කරන්ට පුළුවන්. සිතේ තියෙන ඒ විවේකය හේතු කොටගෙන ප්රීතිය ඇතිවෙනවා. ඒ ප්රීතිය කියන්නේ භාවනා කරනකොට ඇතිවෙන ස්වභාවයක්. ප්රීතියෙන් යුක්තව බණ භාවනා කරගෙන යනවා. ඔහුට කායික පහසුව ඇතිවෙනවා. කය සැහැල්ලු වෙනවා. එය හඳුන්වන්නේ පස්සද්ධිය කියලයි. පස්සද්ධිය තියෙන කෙනාට ඉතාම පහසුවෙන් බණ භාවනා කරන්ට පුළුවන්. කයට අපහසුවක් නෑ. ඒ පහසුවෙන් බණ භාවනා කරනකොට සිතේ සැපය ඇතිවෙනවා. එයා සැපසේ භාවනා කරනවා. සැපසේ භාවනා කරන කෙනා තුල සමථ-විදර්ශනා ධර්මයන් පහළ වෙනවා. එතන බලවත් සමාධිය උපදිනවා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ පෙන්වන්නේ එයා ‘අප‍්‍රමාදී කෙනා’ කියලයි.
ඒ විදියට ඉන්ද්‍රිය සංවරය ඇති කරගැනීමේ යහපතත්, අසංවර ඉඳුරන්ගෙන් වාසය කරන කෙනාට විඳින්ට වෙන ආදීනවයත් අපි කල්පනා කරන්ට ඕන. ආදීනව අනුව බලන කෙනා තුල ඉන්ද්‍රිය සංවරය පිහිටනවා. ඉන්ද්‍රිය අසංවර වීම නිසා තමාට විඳින්ට තියෙන දුක් විපාක, අපහසුකම්, පීඩා ගැන කල්පනා කරනවා. එතකොට ඔහු ඉන්ද්‍රිය අසංවරයට කැමති නෑ. කවුරුවත් බල කරන්නේ නෑ ඉන්ද්‍රිය අසංවරය එපා කියලා. ඉන්ද්‍රිය අසංවරයට තමන් ම අකමැතියි. ඒ අකමැත්ත උපදින්නේ කුමක් මුල් කරගෙන ද? ඉන්ද්‍රිය අසංවර වීම නිසා සිද්ධවෙන දේ ගැන එයා කල්පනා කරනවා. ආදීනව අනුව බලමින් වාසය කරනවා. ආදීනව අනුව බලමින් වාසය කරන කෙනා තුල ඉන්ද්‍රිය සංවරය ඇතිවෙනවා.
අප‍්‍රමාදී බව ඇති කරගැනීම කවදා සිට ද අපි කළ යුත්තේ? ධර්මය ඇසූ මොහොතේ ඉඳන් අප‍්‍රමාදී බව ඇති කරගන්ට කල්පනා කරන්න. යම් දහමක් අපි ඇහුවා ම, ඒ ධර්මයට පැහැදීම ඇති කරගන්න. ඒ ධර්මයට පැහැදුන කෙනාගේ ස්වභාවය තමයි, ඒ වෙලාවේ ඉඳන් ඔහු ඒ ධර්මය පුරුදු කරන්ට කැමති වීම. කැමැත්ත උපදින්නේ ධර්මයට පැහැදීම නිසා. ඔහු පිළිගන්නවා ඒකාන්තයෙන් ම මේ නිවන් මඟ කියලා. ඒ නිවන් මඟ පිළිබඳ විශ්වාසයක් තියෙනවා. නිවන් මඟ කෙරෙහි විශ්වාසය ඇති වුණ කෙනාගේ ස්වභාවය තමයි, එයා ඒ මඟ පුරුදු කරනවා.
නිවන් මඟ කෙරෙහි විශ්වාසය ඇති නොවෙන කෙනා මොකද කරන්නේ? එයා හොයනවා. තව තව හොයනවා. පුරුදු කරන්නේ නෑ. ‘බලමු තව දිහාවක.. බලමු තව එකක්’ කියලා හොයනවා. ඒක හරියට යම් කෙනෙක් කන්ද මුදුනට නගින්ට ඉඳිද්දී එයාට මුදුනට නගින්ට කැමැත්ත තියෙන්ට ඕන හැබැයි කඳු මුදුන පේන්නේ නෑ. දැන් සිරීපාදේ නගින්ට කෙනෙක් කැමති වෙනවා. ඔහුට මුදුනේ තියෙන ශ‍්‍රීපාද පද්මය පේනවා ද? නෑ. ඔහු කුමක්ද කළ යුත්තේ? කන්ද නගින්ට පටන්ගන්ට ඕන. පටන් ගන්නේ නැති කෙනා කන්ද වටේ කැරකි කැරකි ඉන්නවා. එයාට කවදාවත් කන්දට නගින්ට බෑ.
ඒ වගේ, යම් ධර්මයක් ඇහුවා ම ඒ නිවන් මඟ කියලා පැහැදුන කෙනා ඒ ධර්මය පුරුදු කරන්ට පටන් ගන්නවා. පුරුදු නොකරන කෙනා හොය හොයා ඉන්නවා. එයාට කවදාවත් නිවන කරා යන්ට බෑ. ඔහු වාද කරන, තර්ක කරන, දැනුම ප‍්‍රදර්ශනය කරන්ට උත්සාහ කරන කෙනෙක් බවට පත්වෙනවා. ඔහු කන්දේ අඟලක්වත් නගින්ට හිතලා නෑ. හැබැයි කන්ද නැගලා බැස්ස කෙනා වගේ කතා කරනවා. ඒ මට්ටමට වැටෙන්ට එපා. භාග්‍යවතුන් වහන්සේ දේශනා කළ ධර්මයක් ඇහුවා ම ඒ ධර්මය පිළිගන්න ‘මේ ඒකාන්තයෙන් නිවන් මඟ’ කියලා. ඒක පුරුදු කරන්න. ඒක පුරුදු කරන කෙනා යම් දවසක නිවන කරා යනවා ම යි. පුරුදු නොකරන කෙනා කොයි තරම් ධර්මය ඇහුවත් නිවනට යන්ට බෑ. ඔහු කන්ද වටේ කැරකි කැරකි ඉන්න කෙනා වගේ, දේශනා කියවනවා, කතා කරනවා, නමුත් පුරුදු කිරීමක් නෑ.
මේ ධර්මය ප‍්‍රායෝගිකව පුරුදු කරන එකක්. කිය කියා කතා කර කර ඉන්න එකක් පමණක් නෙවෙයි. පුරුදු නොකර, කොයි තරම් දේශනා ඇහුවත් වැඩක් නෑ. කොච්චර පොත පත කියෙව්වත් වැඩක් නෑ. ඒ අහන ධර්මය පුරුදු කරන්න. පුරුදු කරන්ට නම් විශ්වාසයක් එන්ට ඕන, පිළිගන්ට ඕන ‘මේ ධර්මය තුල නිවන් මඟ තියෙනවා’ කියලා. එයයි ශ‍්‍රද්ධාවෙන් අදහා ගන්නවා කියන්නේ.
ඒ විදියට ශ‍්‍රද්ධාවෙන් අදහාගත්ත කෙනාගේ ස්වභාවය තමයි, ඔහු පුරුදු කරන්ට පටන් ගන්නවා. පුරුදු කරනකොට, අර අදහාගත්ත දේ ප‍්‍රත්‍යක්‍ෂ වෙනවා. යම් කෙනෙක් ඉන්ද්‍රිය අසංවර වුණාම දුකසේ වාසය කරන්ට වෙනවා කියලා තමන් ම තේරුම් ගත්තොත්, ඒ වගේම ඉන්ද්‍රියයන් සංවර කරගත්තාම සැප ඇතිවෙනවා කියලා තමන්ට ම තේරුනොත් එපමණකින් ම එයා ධර්මය දැකලා. ධර්මය ඇත්තයි කියලා තමන්ට ම තේරෙනවා. කලින් අදහාගත්ත දේ, තමා තුල ම පිහිටි වෙනස් නොවෙන විශ්වාසයක් බවට පත්වෙනවා. ඒ ප‍්‍රසාදය වෙනස් වෙන්නේ නෑ. ඒකයි අචලප‍්‍රසාදයට පත්වෙනවා කියලා කියන්නේ. නිවන් මඟ කියන්නේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අවබෝධය. නිවන් මඟට පහදිනවා කියන්නේ භාග්‍යවතුන් වහන්සේගේ අවබෝධයට පහදිනවා කියන එකයි.
මේ විදියට නිවන් මඟ පාදා ගන්ට කැමති කෙනා, සමාධිය උපදවාගන්ට කැමති කෙනා විසින් කළ යුත්තේ සිත කෙළෙස් වලින් තෙමිලා යන ස්වභාවය වළක්වා ගැනීමයි. ප‍්‍රමුදිතභාවය උපදින විදියට ඉන්ද්‍රිය සංවරය ඇති කරගන්ට ඕන. ඔහුට සමාධිය ඉපදෙනවා. ඒක වළක්වන්ට බෑ.
ඉන්ද්‍රිය සංවරය තම තමන් ඉන්න තැන් වලදීත් කරන්ට ඕන. තම තමන්ගේ පිරිස තුල දී වුණත් අසංවර ඉඳුරන්ගෙන් යුක්තව වාසය කළොත් එයාගේ හිත කෙළෙස් වලින් තෙත්වෙලා යන්ට පුළුවන්. දුක් සහිත ස්වභාවයට ගොදුරු වෙන්ට පුළුවන්.
මේ විදියට ධර්මය පුරුදු කරගන්න කෙනාට, නිවන් මඟ පාදා ගන්ට පුළුවන්කම තියෙනවා ම යි. අපි කවුරුත් ඒ භාග්‍යවතුන් වහන්සේ විසින් මහා කරුණාවෙන් පෙන්වා දුන් මේ ධර්මයන් කෙරෙහි පැහැදීම ඇති කරගෙන ඒ නිවන් මඟ පුරුදු කරගන්ට කැමැත්ත උපදවාගන්ට ඕන. අපි ආශිර්වාද කරනවා, සිතට දුක් උපදින ස්වභාවයන් වළක්වාගෙන, මහත් වූ සැප උපදවා දෙන ධර්මයන් උපදවා ගැනීම පිණිස ඉන්ද්‍රිය සංවරය ඇති කරගන්ට කාටත් කැමැත්ත ඉපදේවා කියා…
ඔබට තෙරුවන් සරණයි
සහෝදරත්වයෙන් එක්වෙමු!
©️ Buddhist Brotherhood
